Như chúng ta đã biết Đạo Phật hình thành cách đây hơn 2500 năm do ngài Thích Ca Mâu Ni bên Ấn Độ sáng lập ra. Khi ngài giác ngộ hoàn toàn ở tuổi 35 và đi thuyết giáo về con đường giải thoát thì việc ăn chay cũng được tuyên truyền trong đạo Phật với lý do" Ăn chay để hạn chế sát sanh". Trong đạo Phật quy định 5 giới đối với phật tử là cư sĩ tại gia bao gồm:
1. không sát sanh.
2. không trộm cắp
3. không tà dâm
4. không nói dối
5. không uống rượu
Đó là 5 giới quy định đạo đức cơ bản người phật tử trong đạo Phật thì giới "không sát sanh" là giới quan trọng nhất được đặt lên hàng đầu. Không sát sanh có nghĩa là không giết hại loài vật hoặc tiếp tay giết hại loài vật. Cũng có nghĩa là không ăn uống thọ dụng thực phẩm là xương máu của chúng sanh, tức là ăn chay. Dù cách đây hơn 2500 năm nhưng đạo phật đã quan niệm rất rõ "chúng sanh cũng có nỗi khổ và biết cảm nhận sự đau đớn" . Chúng ta cũng vậy, cũng biết đau khổ và cõ lẽ trên đời này không ai muốn mình là người phải thọ chịu những nỗi khổ đau vậy nên đạo Phật chủ trương nếu chúng ta không muốn khổ đau hà cớ gieo rắc sự khổ đau lên muôn loài sinh vật khác.
Đạo Phật cũng chỉ ra rất rõ quy luật nhân quả đang diễn ra trong vũ trụ, môi trường sống, nhân sinh quan và ở mọi nơi mọi vật. Quy luật nhân quả ấy diễn ra một cách công bằng không có một kẽ hở nào và một ai hay 1 vật gì có thể thoát khỏi quy luật nhân quả này. Vì biết được như thế cho nên Đạo Phật vạch ra con đường để sống thuận theo nhân quả và làm chủ nó, tức là Sống thiện để nhận quả thiện, quả lành, sống ác để nhận quả ác, quả đau khổ trên thân tâm.
Quả thật đúng như vậy! thực tế các Phật tử vẫn thường chia sẻ với nhau về cảm giác của họ khi ăn chay. Việc ăn chay thường giúp thân tâm họ trở nên dễ chịu, khoan thai, ý nghĩ không bị xáo động, bình tĩnh nhu nhu nhuyễn và dễ dàng tu hành hơn. Thân của họ cũng ít bệnh tật hoặc nếu co bệnh tật thì cũng nhanh chóng được tiêu trừ.
Ăn chay theo Đạo Phật cũng là để thực hành lòng từ bi, yêu thương đến các loài vật bởi vì trên con đường tu hành muốn được gải thoát thì cần phải trau dồi tứ vô lượng tâm:" từ, bi, hỷ, xả". "Từ vô lượng tâm" là lòng yêu thương phủ trùm rộng lớn vô bờ bến đến chúng sanh và vận hữu. "Bi vô lượng tâm" là sự thương xót vô bờ bến tới nỗi khổ chúng sanh, đạo Phật không nỡ và cũng không bao giờ muốn nhìn thấy cảnh đầu rơi máu đổ, những cảnh nồi da xáo thịt và tiếng kêu khóc thảm thiết của các loài chúng sanh và họ thưởng cảm thông, thấu hiểu nỗi đau đó của chúng sanh. Còn "hỷ, xả" cũng có nghĩa là tâm luôn luôn yêu thương tha thứ cho mọi loài chúng sanh và cả con người nếu người đó hay loài đó gây ra tội ác và nỗi đau đối với mình.
Quan điểm ăn chay trong đạo Phật cũng là không quan trọng ăn ngon hay ăn dở, chỉ cần ăn làm sao vừa đủ không thừa không thiếu, không lợi dưỡng cũng không thực hành khắc khổ để dễ bề tu hành được thuận lợi vì nếu ăn mà phân biệt ngon dở, ngon mới ăn còn dở thì chê không ăn như vậy sẽ nuôi dưỡng tâm ham dục, làm động tâm không có sự thanh tịnh giải thoát trong đó. Còn nếu ăn quá ít hay ăn kiểu hành xác thì dẫn đến cơ thể suy kiệt mà thành ra không đủ tỉnh táo sáng suốt trong tu hành nhằm tiến đạt ra chân lý.
Thực hiện việc ăn chay ngày nay theo đạo Phật có thể chia làm 2 hình thức đó là Chay Trường và Chay Kỳ:
- Chay trường: có nghĩa là ăn chay hoàn toàn chỉ thọ dụng những thực phẩm thực vật không dùng thịt động vật dù chỉ một chút.
- Chay kỳ: tức là ăn chay theo định kỳ được phân làm một số loại như sau:
+ Nhị chay: tức là 1 tháng ăn chay 2 ngày gồm ngày rằm và cuối tháng âm lịch
+ Lục chay: tức 1 tháng ăn chay 6 ngày: 8, 14, 15, 23, 29, 30 âm lịch
+ Thập chay: tức là 1 tháng ăn chay 10 ngày: 1, 8, 14, 15, 18, 23, 24, 28 29, 30 âm lịch.
+ Nguyệt trai: là ăn chay cả tháng như vào các tháng giêng, tháng 7, tháng 10.
P/s: Thiết nghĩ việc ăn chay với nhiều người là khó, ngay cả trong đạo Phật nên mới phân ra nhiều hình thức như vậy tùy theo Phật tử đã chuyển dổi được thói quen từ ăn mặn sang ăn chay được đến đâu theo khả năng của họ. Đó là quan điểm của Đạo Phật về ăn chay, trên thực tế ngày nay khoa học cũng đã chứng minh rất nhiều lợi ích từ việc có một chế độ ăn nhiều rau củ quả và thay thế mỡ động vật dầu thực vật. Việc ăn chay 1 số ngày trong tuần hay trong tháng cũng sẽ giúp những người thông thường giảm được 1 số bệnh đáng kể như ung thư, mỡ máu, thận, gan, huyết áp ...và nếu chúng ta ăn được chay trường thì đó là điều tuyệt vời nhất nhưng có lẽ cái gì cũng cần phải có thời gian chuyển đổi của nó một cách từ từ và có lộ trình thì mới có được kết quả tốt đẹp. Bánh xe muốn vận hành cũng cần khởi động phải thế không hỡi các bạn? còn chờ gì nữa hãy vận hành ngay! Hãy suy ngẫm và chọn cho mình một chế độ ăn uống hợp "nhân bản" và đẹp "nhân quả" các bạn nhé!
Kính ghi_Tâm Giác!